Sarsıntı Sadece Binaları Değil, Ruh Sıhhatini da Yıkıyor!

Türkiye bir sarsıntı ülkesi ve her yıl binlerce insan zelzele felaketinden etkileniyor. Bilhassa çocuklar, sarsıntının yarattığı ruhsal travmayı yetişkinlerden çok daha derin yaşayabiliyor. 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli zelzeleler, yaklaşık 4,8 milyon çocuğun ruhsal, fizikî ve toplumsal olarak sarsılmasına neden oldu.

Deprem haftası kapsamında bilgiler veren Uzman Klinik Psikolog Yağmur Taş Gül, afetlerin çocuklar üzerindeki ruhsal hasarlarını ve bu süreçte yapılması gerekenleri anlattı. 

Afet Psikolojisi Nedir?

Dr. Gül, ülkemizde ve dünyada pek çok kere şahit olduğumuz ve bizi derinden etkileyen afetlerin fizikî yıkımların yanı sıra ruh sıhhatimize da ziyan verdiğini vurguladı. Afet psikolojisi hakkında bilgi veren Dr. Gül, afet psikolojisi alanında yapılan çalışmaların afetlerin bireyler üzerindeki kısa ve uzun vadeli ruhsal tesirlerini incelediğini belirtti. Sarsıntı üzere büyük felaketlerin sırf fizikî yıkımlara değil, ruhsal ve toplumsal kayıplara da neden olduğunu aktaran Uzman Klinik Psikolog Yağmur Taş Gül bu alandaki çalışmaların iki odakta ele alındığını aktardı.

Dr Gül; “Afet psikolojisi yalnızca güzelleşme süreciyle hudutlu bulunmuyor. Tıpkı vakitte, afetlere karşı ruhsal dayanıklılığı artırmak, afet şuuru oluşturmak ve kriz anlarında uygulanabilecek ruhsal müdahaleleri içeren bir süreci kapsıyor” dedi.

Deprem Sonrası Çocukların Psikolojisi

Çocukların afeti anlamlandırma biçiminin yetişkinlerden farklı olduğunu belirten Dr. Gül, psikolojik desteğe daha fazla muhtaçlık duyduklarını aktardı. Bilhassa küçük çocukların bu süreçte ebeveynlerinden ayrılma korkusu yaşayabileceğini ve yalnız kalmak istemeyebileceğini vurgulayan Dr. Gül deprem sonrası sık görülen ruhsal yansıları şöyle sıraladı:

• Daima tetikte hissetme ve çok korku

• Kabuslar ve uyku problemleri

• Anksiyete ve depresyon belirtileri

• Öfke nöbetleri ve huzursuzluk

• Daima ağlama ve içe kapanma

• Dikkat dağınıklığı ve öğrenme güçlüğü

Afet Sonrası Ebeveynlere Öneriler

Çocuklar için inançlı bir ortam oluşturmak, güzelleşme sürecinin en kritik adımlarından biri. Uzman Klinik Psikolog Yağmur Taş Gül, ailelerin ve öğretmenlerin dikkat etmesi gereken noktaları da paylaştı:

Duygusal dayanak sağlayın: Çocuklara “Şu an inançtayız, buradayız, yanındayız” bildirisi verilmeli.

Duygularını söz etmelerine müsaade verin: Çocuklar farklı yansılar verebilir. Onları yargılamadan dinlemek kıymetlidir.

Afetle ilgili kolay ve anlaşılır bilgiler verin: Aşırı ayrıntı vermek tasayı artırabilir.

Sosyal medyayı sonlandırın: Deprem imajlarına daima maruz kalmaları travmayı derinleştirebilir.

Günlük rutinleri devam ettirin: Belirsizlik, çocuklarda korkuyu artırır. Mümkün olduğunca tertip korunmalıdır.

Nefes antrenmanları ve rahatlama teknikleri öğretin: Derin nefes alma teknikleri çocukları sakinleştirir.

Hikaye anlatımı ve oyunları kullanın: Çocuklar oyun oynayarak travmalarını işleyebilir.

 Eğer çocukların dertleri artıyorsa ve günlük ömürlerini sürdürmekte zorlanıyorsa, bir uzmandan dayanak almak gerekebilir.

Afet Sonrası Okullarda Çocuklara Dayanak Olmanın Önemi

 Uzman Klinik Psikolog Yağmur Taş Gül, okulların afet sonrası çocukların ruhsal güzelleşmesi için kritik bir rol oynadığını belirterek eğitim kurumlarının yapması gerekenleri de şöyle sıraladı:

Okulun fizikî güvenliğini sağlamak: Çocukların kendilerini inançta hissetmeleri için bulundukları yerlerin sağlamlığı kıymetli rol oynar.

Psikolojik dayanak hizmetleri sunmak: Çocukların yaşadıkları travmayı paylaşabilecekleri ortamlar oluşturmak büyük yarar sağlar.

Sanat ve terapi atölyeleri düzenlemek: Resim, yazı yazma, küme terapileri çocukların hislerini tabir etmelerine yardımcı olabilir.

Afet eğitimi vermek: Çocukların sarsıntı anında ne yapılması gerektiği konusunda bilinçlendirilmesi paniği azaltır.

Deprem Sonrası Ruhsal Tesirler Nelerdir?

Deprem üzere travmatik olaylar, insanlarda hem kısa hem de uzun vadeli ruhsal tesirler bırakabilir. Güneşli Fazilet Hastanesi’nde misyon yapan Uzman Klinik Psikolog Yağmur Taş Gül, ruhsal takviye alınmadığı takdirde daha kalıcı hale gelebilecek tesirleri şöyle sıralıyor:

Kısa Vadeli Tesirler:

• Şok ve inkar

• Ağır korku, dehşet ve panik

• Uyku bozuklukları

• Öfke nöbetleri

• Konsantrasyon kaybı

• İştahta değişimler

 Uzun Vadeli Tesirler:

• Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB)

• Depresyon ve anksiyete bozuklukları

• Toplumsal izolasyon

• Kayıp ve yas süreci

Afet Sonrası Yetişkinler İçin Ruhsal Dayanak Yöntemleri

 Yetişkinler de zelzelenin ruhsal tesirlerini uzun müddet taşıyabilir. Dr. Gül, afet sonrası ruhsal dayanıklılığı artırmak için aşağıdaki metotları öneriyor:

Duygularınızı paylaşın: Travmayı bastırmak yerine, güvendiğiniz bireylerle konuşun.

Rutinlerinizi tekrar oluşturun: Günlük hayata geri dönmek, denetim hissini artırır.

Nefes ve gevşeme idmanları yapın: Stresle başa çıkmada nefes ve gevşeme idmanları tesirlidir.

Sosyal takviye kümelerine katılın: Toplumsal bağları güçlendirmek güzelleşmeyi hızlandırır.

Olumlu ve gerçekçi fikirler geliştirin: “Ben güçlüyüm ve bu süreci atlatabilirim” üzere fikirler, ruhsal dayanıklılığı artırır.

Profesyonel dayanak alın: EMDR ve Bilişsel Davranışçı Terapi üzere metotlar, travma sonrası güzelleşme sürecini hızlandırabilir.

Psikolojik Dayanak Almak Neden Değerli?

Dr. Gül, zelzele üzere büyük afetlerden etkilenen herkesin ruhsal dayanak almasını öneriyor ve yararlarını aşağıdaki biçimde belirtiyor:

• Travmanın tesirlerini azaltır.

• Hislerin sağlıklı bir biçimde söz edilmesini sağlar.

• Uzun vadede oluşabilecek ruhsal rahatsızlıkları önler.

• Rutinlere geri dönmeyi kolaylaştırır.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı