İstanbul’da sarsıntı alarmı! Kiracılar da talepte bulunabilecek

İSTANBUL (İGFA) – İBB’nin sarsıntıya karşı binaların dayanıklılığını ölçme maksadıyla 2019 yılında uygulamaya soktuğu bina tespiti projesini İBB Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe, İSTON’un Yapı Laboratuvarı’nda düzenlenen basın toplantısı ile anlattı. 2019’dan itibaren Süratli Tarama Metodu’nda Riskli Bina Tespiti ve Türkiye Bina Sarsıntı Yönetmeliği (TBDY) 2018’e nazaran Zelzele Performans Tahlili yapılıyor. İstanbullular süratli tarama için https://binatespitiformu.ibb.gov.tr/ adresinden yahut İBB Hizmet binalarına dilekçe ile yapılabiliyor.

Başvuruların nasıl yapılabildiğini incelemenin süreçlerini anlatan Gökce, “İBB, 2019 yılından beri süratli bina taraması ismi altında İstanbul Teknik Üniversitesi’nin akademisyenlerle birlikte yürüttüğü bilimsel tahlil çalışması yapıyor. PERA projesi diye de isimlendirilen bu çalışma ülkemizdeki 6306 sayılı riskli yapıların belirlenmesine ait mevzuattan bir evvelki adım. Bizim mevzuatta tanım edilen riskli yapı tahlilimiz vatandaşa riskli yapının belirlenmesinden sonra 60+30 günlük bir müddet tanınarak, 90 gün içerisinde yapının tahliyesi ve yıkımına ait bir süreci tanım ediyor. Hasebiyle 6306 sayılı yasa kapsamında müracaatta bulunan vatandaşlar riskli yapı rotasyonunu aldıktan sonra meskenlerini boşaltmak durumunda kalacakları için çoğunlukla bu müracaatta bulunmaktan imtina ediyor. Lakin süratli bina taraması yolu bundan bir evvelki adım olduğu için ve binayı direkt riskli yapı olarak kodlamadığından vatandaşlarımız açısından bir fikir veren, öğüt veren ve bundan sonraki kademeyi hem belediyelere hem vatandaşa yol gösteren harita olarak da önüne koyan bir içerik taşıyor” dedi.

DEPDEM ÖNCESİ MESKENLERE ALMADILAR

İBB’nin 2019’dan bu yana İstanbul genelinde 107.077 binaya gittiğini belirten Gökce, önceliğin 2000 yılı öncesi yapılarda olduğunu lakin 2000 yılı sonrası yapıların da incelemeye alınacağını kaydetti. “2022 sonuna kadar bunların 29.700’üne girebilmiş vaziyetteyiz” diyen Gökce, “Binaların çok büyük bir kısmı, yüzde 70’inden fazlası İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne zelzeleye direnci tarafında bir süratli tarama yapmasına müsaade etmedi. Yüzde 30’a yakın kısmından da biz bir tahlil almışız. Bu tahlil sonuçlarını Sayın Liderimiz 17 Ağustos devrinde bir defa daha kamuoyuyla paylaştı. Ekrem Liderimizin paylaştığı sayıları bir sefer daha söyleyeyim: 318 binamız bu tahlile nazaran durduğu yerde çökebilir durumda. E sınıfı bile değil. 1525 binamız da D ve E sınıfı olarak yüksek risk içeren binalar olarak kodlanmış ve biz bunun üzerinden bir hareket planı hayata koymaya karar verdik. Kira yardımı yapılması istikametinde. Zira İstanbul’da kira fiyatları mevzuatın tanım ettiği 1150 lirayla karşılanabilir durumda değil. Bunun üzerine Etraf Şehircilik Bakanlığımız İstanbul özelinde bu sayısı 1500 liraya yükselten bir uygulamaya gitti. Lakin İstanbul’da 1500 lirayla da kira yardımını vatandaşa verip konutundan çıkartmak mümkün olmadığı için İBB Meclisi’nden çıkan karar ile kira yardımının üç katı olarak söylem edilemese de başkanlık makamına yetki verildi. Birincisini Avcılar’da gerçekleştirdik, oburunu Kartal’da yapıyoruz” diye konuştu.

KİRACILAR DA BAŞVURABİLECEK

Depreme dayanıklılık tespiti konusunda yalnızca konut sahipleri değil, kiracılar da konutlarını inceletebileceğini söyleyen Buğra Gökce, “Kiracıların da oturdukları yerden kaygı ettiklerinde kiracıya da kira yardımı vererek, önümüzdeki dönemde kiracılardan da müracaat alacağız” dedi. Kiracıların da binasını sarsıntıya dayanıklılık konusunda inceletebilmesi için İBB’nin 3 kat kira yardımı vererek, riskli bina yıkımı yaptığını kaydeden Gökce, “İBB bu 318 kendi kendine yıkılmak durumunda olan binadan başlayarak, ikinci evreye 1525 tane D ve E sınıfı olduğunu tespit ettiği binaları koyarak 4500 lira kira yardımı verecek. Mevzuatımız temelinde bu yardımın yalnızca konut sahibine verilmesi öngörüyor. 6306 kanun uygulama yönetmeliği kiracıya tek seferlik taşınma yardımı veriyor. Biz bu düzenlememizle kiracıya da yardım vereceğiz. Kiracının da konutu boşaltması halinde 4500 kira yardımını en riskli binalardan başlayarak uygulayacağız. Riskli yapıların boşaltılması manasında bunun değerli bir açılım olduğunu düşünüyoruz” tabirlerini kullandı.

İBB BİNA TESPİT PROJESİ NEDİR?Hızlı Tarama ile 2000 yılı öncesi yapılan yapılarda ikinci kademe kıymetlendirme usulleri kullanılarak, mümkün olan en süratli biçimde zelzele risk durumları tespit ediliyor.Öncelikli olarak Avcılar ve Silivri ilçelerinde başlayan bu çalışma, İstanbul’un öbür 37 ilçesine yayılmış ve şu ana kadar İstanbul genelinde 107.077 binaya gidilerek bunların 29.323’sinde inceleme gerçekleştirilmiş durumda.Bu çalışma kapsamında yapıda:· Kolon sıvası kaldırılarak beton cazibeli okuması,· Kolon betonunun sıyrılarak donatı çapı ve korozyon belirlemesi,· Kolon-kiriş ve kat ölçüleri alınarak kat planının çıkarılması,· Donatı tarama aygıtı ile kolon-perde donatı aralıklarının belirlenmesi,· Yapının dış ölçülerinin ve düzensizliklerinin tespiti,işlemleri yapılarak data toplanıyor. Bu bilgiler bir algoritma ile tahlil edilerek her bina için “deprem güvenlik oranı” tespit ediliyor.

RİSKLİ YAPI TESPİTİ

Halk ortasında kentsel dönüşüm olarak bilinen bu çalışma çoklukla yenilenmesi düşünülen binalarda yaptırılıyor. 6306 sayılı yasa kapsamında yapılan bu çalışmada binanın taşıyıcı sistem rölövesi çıkarılıyor. Karot numuneleri alınarak beton basınç dayanımı, sıyırma yapılarak ve tahribatsız donatı görüntüleme aygıtları kullanarak donatı özellikleri belirleniyor. Belirlenen materyal özellikleri kullanılarak bina Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından oluşturulan modelleme programıyla modelleniyor. Modelleme sonucu oluşturulan riskli yapı tespit raporu ARAAD sistemi üzerinden ilgili belediye denetimine sunulup idari süreç başlatılıyor.

Bu prosedürdeki çalışmalar Bakanlık tarafından verilen yetki ile yapılırken, yapının riskli yapı olarak tespit edilmesi durumunda güçlendirilmesi yahut yıkılması için idari süreç ilgili belediyeler tarafından başlatılıyor.Bu usulle yapının riskli olduğu tespit edilmesi durumunda yapının yine yapılması durumunda maliklere harç muafiyeti, kira yardımı, kredi takviyesi üzere imkanlar sunuluyor. İncelenen binalarda karot alma süreci yapıya ziyan vermiyor.Karot süreci ülke genelinde geçerli olan yönetmeliklerde verilen sayılarda ve biçimlerde alınırken, sürecin akabinde yapısal tamirat İSTON tarafından gerçekleşiyor.

TBDY 2018’E NAZARAN SARSINTI PERFORMANS ANALİZİ

Deprem performans tahlili yapının kaç yılında yapıldığından bağımsız olarak TBDY-2018’e nazaran yapılıyor. Bu çalışmada yapının her katında karot numunesi alarak, sıyırma yapılarak, tahribatsız donatı görüntüleme aygıtları kullanarak donatı özellikleri belirleniyor. Bilgisayar ortamında yapı üç boyutlu olarak modellenerek yapının TBDY 2018’e nazaran sarsıntı performansı belirleniyor. Bu metotla yapılan çalışmanın sonucu yalnızca müracaat sahibi ile paylaşılmakta olup tahlil sonucunda rastgele bir yaptırım uygulanmıyor.

Bu prosedürlerin tamamında, incelenen yapının “depreme dayanıklıdır” yahut “şu şiddette sarsıntıya dayanıklıdır” sözünün kullanılması teknik olarak mümkün gözükmüyor. Tüm bu çalışmalar şartlara nazaran zelzele performansını belirlemek için yapılıyor. Bina tespiti projesine yönelik; İBB tarafından başlatılan Süratli Tarama çalışması, Japonya, Yeni Zelanda, Yunanistan, Amerika, Kanada ve İtalya’da benzerleri uygulanan PERA usulüyle yapılmış bir çalışmadır ve bir ön kıymetlendirme niteliğinde.

İSTANBUL YENİLENİYOR NEDİR?

İstanbul Yenileniyor, İstanbul Sarsıntısına karşı dayanıksız olduğu düşünülen yapıların yenilenmesi sürecinde yardımcı ve yol gösterici oluyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştirakleri olan KİPTAŞ, İstanbul İmar A.Ş. ve BİMTAŞ’ın paydaşı olduğu online bilgilendirme ve takviye platformu İstanbul Yenileniyor, risk altındaki konut stokunun inançlı, zelzeleye sağlam, etrafla dost yapılara dönüştürülmesini amaçlıyor. İstanbul Yenileniyor platformuna müracaatların olumlu kıymetlendirilmesi için gerekli şartlar ise şöyle: Özel mülkiyette yer alması, 1999 yılı öncesinde yapılmış olması.

8 BİN 402 ADET MÜRACAAT YAPILDI

İstanbul Yenileniyor ile muhtemel riskli yapınızın yenilenme süreci sırasıyla Müracaat, Teklif ve Uzlaşma olarak 3 basamakta gerçekleşmektedir. İstanbul Yenileniyor’a bugüne kadar 39 ilçe, 641 mahalleden 172 bin 391 bağımsız ünitesi kapsayan (157.377 konut, 15.014 ticari alan) 8 bin 402 adet müracaat yapılırken, bu müracaatlar yaklaşık 629 bin 508 kişiyi ilgilendiriyor. Uzlaşma sürecinde olan 193 müracaat bulunuyor. Bunlar 23 ilçe ve 76 mahalleden 6 bin 49 bağımsız ünitede (5.739 Konut, 310 Ticari Alan) yaklaşık 22 bin 956 kişiyi kapsıyor. Tek yapılar içinse 117 bin 226 bağımsız ünitede (107.016 konut, 10.210 ticari alan) 428 bin 65 kişiyi ilgilendiren 5 bin 713 adet müracaat bulunuyor. Bu da toplam müracaatın %68’ine denk geliyor.

Basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Gökce, “Kamu kurum ya da kuruluş binasını tespit ettiniz mi riskli olarak?” sorusuna, “Biz kamu kurum kuruluş binalarına mevzuat gereği bakamıyoruz. Her kamu kurum kuruluşu kendi binasını tahlil etmekte hem mükellef hem de zati kamu yapılarının zelzelede yıkılmayacak formda yapılmasını hem yasal hem de hukuksal donanımlar” dedi.

Kiracıya kira yardımı sürecinin nasıl işlediğine yönelik soruya ise Gökce, “Bu kararı Kahramanmaraş zelzelesinden evvel aldık. 318 binanın E sınıfı bile olmadığını, 1525 adedinin de D ve E sınıfı olduğunu tahlil ederek kararı aldık. Evvel 318 yapıyı, sonra 1525 yapıyı inceleyeceğiz ve kira yardımını içinde oturanlar da dahil olmak üzere verilecek” tabirlerini kullandı.